.การวิเคราะห์และเปรียบเทียบสำนวนที่เป็นคำพังเพยและคำสุภาษิต
สํานวน คือ คําพูด หรือ ถ้อยคําที่ค่อนข้างกระทัดรั ดูไพเราะสละสลวย สำนวนไทยจะมีความหมายโดยนัย เป็นลักษณะความหมายเชิงอุปมาเปรียบเทียบ จะไม่แปลความหมายตรงตามตัวอักษร ตัวอย่างสำนวน เช่น ปากเสีย, ไขสือ ยกเมฆ, ชั่วช่างชี ดีช่างสงฆ์ ฯลฯ
คําพังเพย คือ ถ้อคําที่เปรียบเทียบเหตุการณ์ หรือเรื่องราวต่างๆ ที่พบเห็นได้ในการดํารงชีวิตของคนรุ่นก่อน โดยมากไม่เน้นการสั่งสอน แต่ ใช้ ในทํานองเสียดสีประชดประชันเพื่อให้สะท้อนความคิด ความเชื่อถือ และเป็นคติเตือนใจ หรือเป็นข้อคิดสะกิดใจให้นํามาปฏิบัติ ตัวอย่างคำพังเพย เช่น งมเข็มในมหาสมุทร, ขิงก็ราข่าก็แรง, ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ ฯลฯ
สุภาษิต คือ คำกล่าวที่มีคติสอนใจ สุภาษิตจึงมีลักษณะเดียวกับสำนวนและคำพังเพย แต่มีจุดมุ่งหมายเพื่อการสั่งสอน เตือนสติให้คิด ไม่มีการเสียดสีหรือติชมอย่างคำพังเพย เป็นถ้อยคำที่แสดงหลักความจริง เป็นที่ยอมรับกันโดยทั่วๆ ไป ภาษิตนี้ยังมีความหมายรวมไปถึง สัจธรรม คำสั่งสอนที่เป็นความจริงอันเที่ยงแท้ทางศาสนาด้วย ตัวอย่างสุภาษิต เช่น ทำดีได้ดีทำชั่วได้ชั่ว, ตนเป็นที่พึ่งแห่งตน, คนล่วงทุกข์ได้เพราะความเพียร ฯลฯ
คำสุภาษิตไทยพร้อมความหมาย
หมวด ก.
| กงเกวียนกำเกวียน | ทำอะไรกับใครไว้ ย่อมได้รับผลกรรมนั้น |
| กบในกะลาครอบ | มีความรู้หรือประสบการณ์น้อยมักนึกว่าตัวรู้มาก |
| กรวดน้ำคว่ำขัน (คว่ำกะลา) | ตัดขาดไม่เกี่ยวข้องด้วย ชาตินี้อย่าได้จอยกัน |
| กระเชอก้นรั่ว | ใช้จ่ายเงินสุรุ่ยสุร่าย ไม่ประหยัด ไม่เก็บหอมรอมริบ |
| กระดี่ได้น้ำ | ดีอกดีใจจนเกินงาม เนื้อตัวสั่น ทำแว้ดๆ |
| กระต่ายขาเดียว | ยืนกรานไม่ยอมรับผิด ฉันไม่ได้ทำ ฉันเปล่านะ |
| กระต่ายตื่นตูม | ตื่นตกใจง่าย ยังไม่ทันหาสาเหตุให้ชัดเจนเสียก่อนแล้วโวยวาย |
| กระต่ายหมายจันทร์ | ผู้ชายที่หมายปองหญิงสูงศักดิ์ ฐานะดีกว่าตัวเอง |
| กระโถนท้องพระโรง | บุคคลที่ถูกใคร ๆ รุมใช้อยู่คนเดียว |
| กลับเนื้อกลับตัว | เลิกทำความชั่ว แล้วมาประพฤติตัวเป็นคนดี |
| กลับหน้ามือเป็นหลังมือ | เปลี่ยนแปลงจากเดิมไปอย่างตรงกันข้าม |
| กล้านักมักบิ่น | กล้าเกินไปมักจะเกิดอันตรายได้ |
| กว่าถั่วจะสุกงาก็ไหม้ | ทำงาน 2 อย่าง แบบลังเลใจ แก้ปัญหาไม่ทันท่วงทีต้องเสียงานไป 1 อย่าง |
| ก่อร่างสร้างตัว | ทำงานหาเงินเป็นกอบเป็นกำ ตั้งเนื้อตั้งตัวได้เป็นหลักฐาน |
| กาคาบพริก | คนผิวดำที่ชอบแต่งตัวด้วยเสื้อผ้าสีแดง ๆ หรือสีแจ๋นๆ |
| กำขี้ดีกว่ากำตด | ได้มาบ้างดีกว่าไม่ได้อะไรเลย |
| กำแพงมีหูประตูมีช่อง / กำแพงมีหูประตูมีตา | จะพูดอะไรต้องระวัง อาจมีคนรู้ได้ |
| กิ่งทองใบหยก | ชายหนุ่ม หญิงสาวเหมาะสมกันดีที่จะแต่งงาน |
| กินที่ลับไขที่แจ้ง | เอาความลับหรือเอาเรื่องที่ทำกันที่ลับมาเปิดเผยให้คนเขารู้ |
| กินน้ำใต้ศอก | เมียน้อยต้องยอมรับของเหลือเดนจากเมียหลวงตกเป็นรองด้านศักดิ์ศรี |
| กินน้ำพริกถ้วยเก่า | อยู่กับเมียคนเดิม |
| กินน้ำไม่เผื่อแล้ง | มีเงิน มีของก็ใช้ถลุงเสียจนหมด ไม่ห่วงอนาคตข้างหน้า |
| กินน้ำเห็นปลิง | ตะขิดตะขวงใจกับคนชั่วที่รู้พูดหรือคบด้วยโดยรู้ว่าเขาไม่ดี |
| กินบนเรือนขี้บนหลังคา | คนเนรคุณอาศัยบ้านเขาหรือเขาให้ความช่วยเหลือแต่กลับทำความบัดซบให้ |
| เก็บเบี้ยใต้ถุนร้าน | เก็บเล็กผสมน้อย เก็บส่วนเล็กส่วนน้อยจนเป็นรูปเป็นร่างเป็นกอบเป็นกำ |
| เกลือจิ้มเกลือ | แก้แค้นให้สาสมกับที่ทำไว้ ไม่ยอมเสียเปรียบกัน |
| เกลือเป็นหนอน | คนภายในกลุ่มของเรา คิดทรยศไปบอกความลับฝ่ายตรงข้าม |
| เกี่ยวแฝกมุงป่า | ทำอะไรเกินกำลังความสามารถของตัว |
| แกว่งเท้าหาเสี้ยน | อยู่ดีไม่ว่าดี ไปหาเรื่องเดือดร้อนใส่ตัว |
| ไก่แก่แม่ปลาช่อน | หญิงมีอายุมาก มีมารยามาก เล่ห์เหลี่ยมมาก จัดจ้าน |
| ไกลปืนเที่ยง | ไม่ค่อยรู้ความเป็นไปของโลก เพราะอยู่ห่างไกลความเจริญ |
| ไก่เห็นตีนงู งูเห็นนมไก่ | ต่างฝ่ายต่างรู้ความลับของกันและกัน |
หมวด ข.-จ.
| ขนมผสมน้ำยา | ทั้งคู่ดีเลวพอกัน จะบอกว่าใครดีกว่าใครไม่ได้ |
| ข่มเขาโคขืนให้กินหญ้า | บังคับขืนใจผู้อื่นให้ทำตามที่ใจเราปรารถนา |
| ขว้างงูไม่พ้นคอ | ทำอะไรก็ตาม ผลร้ายย้อนกลับมาสู่ตัวเอง |
| ขวานฝ่าซาก | พูดจาตรง ๆ ไม่เกรงใจใครเลย |
| ขายผ้าเอาหน้ารอด | ยอมเสียสละของสำคัญของตนเพื่อรักษาชื่อเสียงตนเอาไว้ |
| ขิงก็รา ข่าก็แรง | ต่างคนต่างอารมณ์ร้อนพอกัน ต่างคนต่างไม่ยอมกัน |
| ขี่ช้างจับตั๊กแตน | ลงทุนมาก แต่กลับได้ผลนิดหน่อย |
| ขุดด้วยปาก ถากด้วยตา | เหยียดหยามทั้งวาจา และสายตามองแบบดูถูก |
| ขุดบ่อล่อปลา | ทำกลอุบายให้เขาเชื่อเพื่อหวังผลประโยชน์ |
| เข็นครกขึ้นภูเขา | ทำงานที่ยากลำบากต้องใช้ความเพียรพยายามและอดทนมาก |
| เข้าด้ายเข้าเข็ม | กำลังคับขันเวลากำลังสำคัญ ถ้าพลาดหรือมีอะไรมาขัดจังหวะจะเสียการ |
| เข้าตามตรอก ออกตามประตู | ทำตามขนบธรรมเนียมประเพณี ส่วนใหญ่หมายถึงการแต่งงาน |
| เข้าเถื่อนอย่าลืมพร้า | ให้รอบคอบ อย่าประมาท |
| เข้าเมืองตาหลิ่ว ต้องหลิ่วตาตาม | ทำตัวให้เหมาะกับสภาพแวดล้อมที่คนในสังคมนั้นเขาทำกัน |
| เขียนเสือให้วัวกลัว | หลอก ขู่ ให้ฝ่ายตรงข้ามเสียขวัญหรือเกรงขาม |
| คนในข้อ งอในกระดูก | กมลสันดาน เกิดมาก็ชอบคดโกง |
| คบคนให้ดูหน้า ซื้อผ้าให้ดูเนื้อ | จะคบเพื่อนต้องพิจารณาให้ดีเสียก่อน |
| คลื่นกระทบฝั่ง | เรื่องราวเกิดขึ้นแล้วก็เงียบหายไปในที่สุด |
| คลุมถุงชน | การแต่งงานที่เจ้าบ่าวเจ้าสาว ต่างไม่ได้รักกันมาก่อน โดนผู้ใหญ่จับแต่ง |
| ความรู้ท่วมหัว เอาตัวไม่รอด | มีความรู้มากแต่ไม่รู้จักใช้ความรู้ให้เป็นประโยชน์ |
| คอหอยกับลูกกระเดือก | เข้ากันได้ดีแยกกันไม่ออกสนิทสนมกัน |
| คางคกขึ้นวอ | คนจนพอได้ดีขึ้นมา ก็ลืมตัว |
| คาหนังคาเขา | จับได้ในขณะที่กำลังทำผิดหรือพร้อมกับของกลาง |
| โคแก่ชอบกินหญ้าอ่อน | ชายแก่ชอบหญิงเอ๊าะๆ เป็นเมีย |
| ฆ้องปากแตก | เก็บความลับไม่อยู่ ชอบนำความลับของคนอื่นไปโพนทะนา |
| ฆ่าควายอย่าเสียดายพริก | จะทำการใหญ่ ไม่ควรตะหนี่ หรือเค็มนะจ๊ะ |
| งมเข็มในมหาสมุทร | ค้นหาสิ่งที่ยากจะค้นหาได้ |
| เงยหน้าอ้าปาก / ลืมตาอ้าปาก | มีฐานะดีขึ้นกว่าเดิม |
| จับงูข้างหาง | ทำสิ่งที่เสี่ยงต่ออันตราย |
| จับแพะชนแกะ | ทำอย่างขอไปที ไม่ได้อย่างนี้ก็เอาอย่างนั้นเพื่อให้เสร็จๆ ไป |
| จับเสือมือเปล่า | หาผลประโยชน์โดยตัวเองไม่ลงทุน |
| จุดไต้ตำตอ | พูดหรือทำบังเอิญไปโดนเจ้าของเรื่องโดยผู้พูดนั้นไม่รู้ตัว |
หมวด ช.-ด.
| ชักใบให้เรือเสีย | พูดหรือขวางให้การสนทนาออกนอกเรื่อง |
| ชักแม่น้ำทั้งห้า | พูดจาหว่านล้อม ยกยอคนอื่นว่าเขาดีเลิศ เพื่อเราจะได้สมปรารถนา |
| ชักหน้าไม่ถึงหลัง | มีรายได้ไม่พอกับรายจ่าย |
| ชั่วช่างชี ดีช่างสงฆ์ | พระสงฆ์จะประพฤติตัวอย่างไรก็เรื่องของท่าน ท่านก็ได้รับผลกรรมเอง |
| ช้าๆได้พร้าสองเล่มงาม | ค่อยๆคิด ค่อยๆทำ พิจารณาให้ดี รอบคอบ เดี๋ยวจะสัมฤทธิ์ผลเอง |
| ช้างตายทั้งตัว เอาใบบัวมาปิด | ความผิดร้ายแรงที่คนรู้ทั่วกันแล้ว จะปิดอย่างไรก็ไม่มิด |
| ผัวหาบ เมียคอน | ช่วยกันทำมาหากินทั้งผัวและเมีย |
| ชี้นกบนปลายไม้ | หวังในสิ่งที่อยู่ไกลตัว มันเป็นไปได้ยาก |
| ชุบมือเปิบ | ฉวยเอาผลประโยชน์ของผู้อื่น โดยตัวเองไมได้ลงทุนลงแรง |
| ซื่อเหมือนแมวนอนหวด | ทำเป็นซื่อ ๆ |
| ซื้อควายหน้านา ซื้อผ้าหน้าตรุษ (หน้าหนาว) | ซื้อของไม่คำนึงถึงกาลเวลาย่อมได้ของแพง (Demand สูง Supply ต่ำ) |
| ดีดลูกคิดรางแก้ว | คิดถึงผลได้ ผลดีอย่างเดียว |
| ได้ทีขี่แพะไล่ | ไปซ้ำเติม เยาะเย้ยเมื่อคนอื่นเพลี่ยงพล้ห |
หมวด ต.
| ตกกะไดพลอยโจน | จำเป็นต้องเข้าไปเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเมื่อไม่มีทางเลี่ยง |
| ตักน้ำรดหัวตอ | แนะนำเท่าไร พร่ำสอนเท่าไร ก็ไม่ได้ผล |
| ตักบาตรอย่าถามพระ | จะให้อะไรแก่คนอื่น อย่าไปถามเขาว่าเอาไหม อยากได้ไหม |
| ตัดหางปล่อยวัด | ตัดขาดไม่เกี่ยวข้อง |
| ตาบอดคลำช้าง | คนที่รู้อะไรด้านเดียว แล้วเข้าใจแต่อย่างนั้น สิ่งนั้น |
| ตาบอดได้แว่น | คนที่มีสิ่งที่ตัวเองใช้ประโยชน์ไม่ได้ มักใช้คู่กับ หัวล้านได้หวี |
| ตาลยอดด้วน | คนที่ไม่มีหนทางทำมาหากินคนไม่มีบุตรสืบสกุล |
| ตำข้าวสารกรอกหม้อ | ทำพอให้เสร็จไปแค่ครั้งหนึ่ง ๆ พอพรุ่งนี้จะเอา ค่อยทำใหม่ |
| ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ | เสียทรัพย์โดยไม่ได้รับประโยชน์อะไร |
| ติเรือทั้งโกลน | ติพล่อย ๆ ตำหนิในสิ่งที่เขายังทำไม่เสร็จ |
| ตีงูให้กากิน | ทำสิ่งที่ตนควรจะได้รับประโยชน์ แต่กลับไม่ได้ ตกอยู่กับผู้อื่นซะเนี่ย |
| ตีงูให้หลังหัก | ทำสิ่งใดแก่ศัตรูไม่เด็ดขาดจริงจัง ย่อมได้รับผลร้ายภายหลัง |
| ตีตนก่อนไข้ | กังวลทุกข์ร้อนก่อนในเรื่องที่ยังไม่เกิดขึ้น |
| ตีนถีบปากกัด / ปากกัดตีนถีบ | มานะพยายามทำงานทุกอย่างเพื่อปากท้อง โดยไม่ห่วงคำนึงถึงความลำบาก |
| ตีปลาหน้าไซ | พูดหรือทำให้กิจการของผู้อื่นซึ่งกำลังดำเนินไปด้วยดีกลับเสีย |
| ตีวัวกระทบคราด | โกรธคนหนึ่งแต่ทำอะไรเขาไม่ได้ก็เลยรังควานอีกคนที่ตนเองสามารถทำได้ |
| ตื่นแต่ดึก สึกแต่หนุ่ม | เร่งรัดเกินไปในเวลาที่ยังไม่เหมาะสม |
| เตี้ยอุ้มค่อม | คนจนแต่รับเลี้ยงดูคนที่ต่ำต้อยจนเหมือนกัน |
หมวด ถ.-ป.
| ถอดเขี้ยว ถอดเล็บ | เลิกแสดงฤทธิ์เดชอำนาจอีก |
| ถอยหลังเข้าคลอง | หวนกลับไปหาแบบเดิม ๆ ล้าสมัย |
| ถี่ลอดตาช้าง ห่างลอดตาเล็น | ดูเหมือนจะรอบคอบถี่ถ้วน แต่รอบคอบไม่จริง |
| ทำนาออมกล้า ทำปลาออมเกลือ | ทำการสิ่งใด ถ้ากลัวหมดเปลืองย่อมไม่ได้ผล |
| นกสองหัว | ทำตัวเข้ากับทั้ง 2 ฝ่ายที่เขาไม่ถูกกัน โดยหวังประโยชน์เพื่อตน |
| นายว่าขี้ข้าพลอย | พลอยพูดผสมโรงติเตียนผู้อื่นตามเจ้านาย |
| น้ำขึ้นให้รีบตัก | มีโอกาสดีก็ควรรีบทำ |
| น้ำซึมบ่อทราย | รายได้มาเรื่อย ๆ |
| น้ำท่วมทุ่ง ผักบุ้งโหรงเหรง | พูดมากได้สาระน้อย |
| น้ำท่วมปาก | พูดไม่ได้ เกรงจะมีภัยแก่ตนหรือผู้อื่น |
| น้ำลดตอผุด | เมื่อหมดอำนาจ ความชั่วที่ทำไว้ก็ปรากฎ |
| บนข้าวผี ตีข้าวพระ | ขอร้องให้เทวดาผีสางนางไม้ช่วยโดยการบน |
| บอกหนังสือสังฆราช | สอนสิ่งที่เขารู้ดีอยู่แล้ว |
| เบี้ยบ้ายรายทาง | เงินที่ต้องใช้จ่าย หรือเสี่ยไปเรื่อย ๆ ในขณะทำธุรกิจให้สำเร็จ |
| ปลาติดร่างแห (ติดหลังแห) | คนที่พลอยรับเคราะห์กรรมกับคนอื่น ทั้ง ๆ ที่ไม่ได้มีส่วนพัวพัน |
| ปากปราศัย ใจเชือดคอ | พูดดีแต่ใจคิดร้าย |
| ปากว่าตาขยิบ | พูดอย่างหนึ่งแต่ทำอีกอย่างหนึ่ง ปากกับใจไม่ตรงกัน |
| ปากหวานก้นเปรี้ยว | พูดจาอ่อนหวาน แต่ไม่จริงใจ |
| ปิดทองหลังพระ | ทำดีแต่ไม่มีใครยกย่อง เพราะมองไม่เห็นคุณค่า |
| ไปไหนมา สามวาสองศอก | ถามอย่างหนึ่ง ตอบไปอีกอย่างหนึ่ง |
หมวด ผ.-ย.
| ผักชีโรยหน้า | ทำความดีเพียงผิวเผิน |
| ผีซ้ำด้ำพลอย | ถูกซ้ำเติม เมื่อพลาดพลั้งหรือเมื่อคราวเคราะห์ร้าย |
| ผีถึงป่าช้า | ต้องยอมทำ เพราะจำใจหรือไม่มีทางเลือก |
| ฝนตกไม่ทั่วฟ้า | ให้หรือแจกจ่ายอะไรไม่ทั่วถึงกัน |
| ฝนทั่งให้เป็นเข็ม | เพียรพยายามสุดความสามารถจนสำเร็จ |
| พบไม้งามเมื่อขวานบิ่น | พบหญิงสาวที่ถูกใจ เมื่อแก่แล้ว |
| พออ้าปากก็เห็นลิ้นไก่ | รู้ทันกัน ไม่มีทางจะโกหก หลอกกันได้ |
| พูดเป็นต่อยหอย | พูดฉอด ๆ ไม่หยุดปาก เม้าท์เก่ง |
| พูดไปสองไพเบี้ย นิ่งเสียตำลึงทอง | พูดไปไม่มีประโยชน์ นิ่งเสียดีกว่า สงบสยบความเคลื่อนไหว |
| มะนาวไม่มีน้ำ | พูดห้วน ๆ |
| มะกอกสามตะกร้าปาไม่ถูก | พูดจาตลบตะแลงพลิกแพลงไปมาจนจับคำพูดไม่ทัน |
| มากหมอมากความ | มากคนก็มากเรื่อง วุ่นวาย ต่างคนต่างก็ถือความคิดตัวเอง |
| มือถือสาก ปากถือศีล | ชอบแสดงตัวตนว่าเป็นคนมีศีล มีธรรม แต่ทำความเลวเป็นนิจ |
| มือห่าง ตีนห่าง | สุรุ่ยสุร่าย เลินเล่อ สะเพร่า ไม่ระมัดระวัง |
| ไม่ดูตาม้าตาเรือ | ไม่พิจารณารอบคอบดูให้ดี |
| ไม่รู้จักหัวนอนปลายตีน | ไม่รู้ว่าบ้านช่องอยู่ไหน เป็นลูกหลานใคร ไม่รู้จักพื้นเพ |
| ไม่เห็นน้ำตัดกระบอก ไม่เห็นกระรอกก่งหน้าไม้ | ด่วนตัดสินใจทำอะไรเลยไป ทั้ง ๆ ที่ยังไม่ถึงเวลาอันควร |
| ไม้ใกล้ฝั่ง | แก่มาก อายุขัยใกล้ตาย |
| ไม่หลักปักไม้เลน | โลเล ไม่แน่นอน |
| ยกตนข่มท่าน | พูดทับถมผู้อื่นแสดงให้เห็นว่าตัวเหนือกว่า |
| ยกภูเขาออกจากอก | โล่งอก หมดวิตกกังวล |
| ยื่นแก้วให้วานร | เอาของมีค่าให้คนที่ไม่รู้จักค่าของสิ่งนั้น |
หมวด ร.-ส.
| รักยาวให้บั่น รักสั้นให้ต่อ | รักจะคบกันนาน ๆ ให้ตัดความคิดอาฆาตพยาบาทออกไป รักจะอยู่สั้น ๆ ให้คิดอาฆาต |
| รีดเลือดกับปู | บังคับเอากับผู้ยากจนที่ไม่มีจะให้ |
| ละเลงขนมเบื้องด้วยปาก | ดีแต่พูด เม้าท์ แต่ทำจริง ๆ ทำไม่ได้ |
| ลางเนื้อชอบลางยา | ของบางสิ่งอาจถูก เข้ากันได้ดี เหมาะกับคนหนึ่ง แต่อาจไม่เหมาะกับอีกคน |
| ลูกขุนพลอยพยัก | พวกประจบสอพลอ ผู้ที่คอยว่าตามผู้ใหญ่ เจ้านาย |
| ลูกผีลูกคน | จะเอาแน่นอนไม่ได้ มักใช้ในกรณีสำคัญๆ |
| ลูบหน้าปะจมูก | จะทำอะไรเด็ดขาดจริงจังลงไปไม่ได้ เพราะเกรงจะไปกระทบพวกพ้องตัวเอง |
| เล่นเอาเถิดเจ้าล่อ | อาการหลบไปมาเพื่อไม่ให้พบ |
| เลือดข้นกว่าน้ำ | ญาติพี่น้องย่อมดีกว่าคนอื่น |
| วัวใครเข้าคอกคนนั้น | กรรมที่ใครสร้างไว้ ย่อส่งผลให้แก่ผู้นั้น |
| ว่ายน้ำหาจระเข้ | เสี่ยงเข้าพบทั้ง ๆ ที่รู้ว่าเป็นอันตราย |
| ศรศิลป์ไม่กินกัน | ไม่ถูกกัน ไม่ลงรอยกัน ไม่ชอบหน้ากัน |
| สร้างวิมานในอากาศ | คิดคาดหวัง จะมีจะเป็นอะไรอย่างเลิศลอย |
| สวรรค์อยู่ในอก นรกอยู่ในใจ | ความสุขที่เกิดจาการทำดี ทำชั่ว อยู่ที่ใจทั้งนั้น |
| สองฝักสองฝ่าย | ทำตัวเข้ากับ 2 ฝ่ายที่ไม่ถูกกัน โดยหวังประโยชน์เพื่อตน |
| สอนจระเข้ให้ว่ายน้ำ | สอนสิ่งที่เขารู้ดีหรือถนัดอยู่แล้ว |
| สาวไส้ให้กากิน | เอาความลับของตน หรือพวกตนไปเผยให้คนอื่นรู้เป็นการประจานตน |
| สิ้นไร้ไม้ตอก | ยากไร้ ขัดสนถึงที่สุด ไม่มีทรัพย์สมบัติติดตัว |
| สิบเบี้ยใกล้มือ | ของหรือประโยชน์ที่ควรได้ก็เอาไว้ก่อน |
| สุกเอาเผากิน | ทำลวก ๆ ทำพอเสร็จไปครั้ง ๆ หนึ่ง |
| เส้นผมบังภูเขา | เรื่องง่าย ๆ แต่คิดไม่ออก เหมือนมีอะไรมาบังอยู่ |
หมวด ห.-อ.
| หงิมๆ หยิบชิ้นปลามัน | บุคลิกลักษณะเรียบร้อย แต่ความจริงฉลาด เลือกเอาดี ๆ ไปได้ |
| หญ้าปากคอก | สะดวก ง่าย ไม่มีอะไรยุ่งยาก |
| หนังหน้าไฟ | ผู้ที่คอยรับหน้า รับความเดือดร้อนก่อนผู้อื่น |
| หน้าเนื้อใจเสือ | หน้าตาแสดงความเมตตา แต่ใจโหดเหี้ยม |
| หนามยอกเอาหนามบ่ง | ตอบโต้หรือแก้ด้วยวิธีการทำนองเดียวกัน |
| หน้าสิ่วหน้าขวาน | อยู่ในระยะอันตราย เพราะอีกฝ่ายหนึ่งกำลังโกรธ |
| หมาในรางหญ้า | คนที่หวงแหนสิ่งที่ตนเองกินหรือใช้ไม่ได้ แต่ไม่ยอมให้คนอื่นกินหรือใช้ |
| หมาสองราง | คนที่ทำตัวเข้าทั้ง 2 ฝ่ายที่เป็นศัตรูกัน โดยหวังประโยชน์เพื่อตน |
| หยิกเล็บเจ็บเนื้อ | เมื่อทำความเดือดร้อนให้แก่คนใกล้ชิด ก็จะมีผลกระทบถึงตัวผู้ทำหรือพวกพ้อง |
| หอกข้างแคร่ | คนใกล้ชิดที่จะคอยทำร้ายเมื่อใดก็ได้ |
| หักด้ามพร้าด้วยเข่า | หักโหมเอาด้วยกำลัง ใช้อำนาจบังคับเขา |
| หัวแก้วหัวแหวน | เป็นที่รักใคร่เอ็นดูมาก |
| หัวมังกุ ท้ายมังกร | ไม่เข้ากัน ไม่กลมกลืนกัน |
| หัวหลักหัวตอ | บุคคลที่น้อยใจ เพราะคนอื่นมองข้ามความสำคัญ ไม่ยอมมาปรึกษา |
| เหยียบเรือสองแคม | ทำทีเข้าด้วยทั้ง 2 ฝ่าย |
| หูผีจมูกมด | ไหวตัวทันเหตุการณ์ตลอด |
| หาเหาใส่หัว | รนหาเรื่องเดือดร้อน รำคาญใส่ตน |
| เอามะพร้าวห้าวไปขายสวน | แสดงความรู้หรืออวดรู้กับผู้ที่รู้เรื่องดีกว่า |
| เอาเนื้อหนูไปปะเนื้อช้าง | เอาทรัพย์หรือสิ่งของจากคนที่มีน้อยไปให้ผู้ที่มีมากกว่า |
| เอามือซุกหีบ | หาเรื่องเดือดร้อนหรือความลำบากใส่ตัวโดยใช่ที่ |
| เอาไม้ซีกไปงัดไม้ซุง | |
1. ข้อใดมีความหมายว่า “เปะปะ”
1) กะโผลกกะเผลก 2) สะเงาะสะแงะ
3) กะป้ำกะเป๋อ 4) สะวี้ดสะว้าด
2. ข้อใดสะกด ถูกต้อง ทุกคำ
1) บุคลากร กิจจะลักษณะ กาลเทศะ
2) ประณีต ชตาราศี เส้นทะแยงมุม
3) ปราณี บ่วงบาศ ลมหวล
4) อำนาจบาตรใหญ่ พิธีรีตอง ผูกพันธ์
3. สำนวนในข้อใดสะท้อนให้เห็นความเชื่อที่เป็นปรัชญาทางพุทธศาสนา
1) เก็บดอกไม้ร่วมต้น 2) ตื่นแต่ดึกสึกแต่หนุ่ม
3) ปิดทองหลังพระ 4) กงเกวียนกำเกวียน
4. ข้อใดมีรูปพยัญชนะที่ ไม่ ออกเสียงทุกคำ
1) หมายปอง ยอกย้อน 2) หรูหรา รวดเร็ว
3) ปรารถนา พราหมณ์ 4) ไปรษณียบัตร พัฒนา
5. ข้อใดมีคำที่รูปวรรณยุกต์กับเสียงวรรณยุกต์ ไม่ตรงกัน ทุกคำ
1) น่าเล่นน้ำ 2) ข้าวขึ้นหม้อ
3) ปี๊บใส่ถ่าน 4) ก้าวช้า ๆ
6. ข้อใดลักษณนาม ถูกต้อง ทุกคำ
1) ข่า – แง่ง ผ้าถุง – ผืน พรุ – ดอก
2) ดารา – ดวง ดาวตก – ดวง โลก – ดวง
3) ไปรษณียบัตร – ใบ พลุ – ดอก พะอง – ลำ
4)
ดินสอ – แท่ง ดีปลี – ดอก ตราตั้ง – ตรา
7. ข้อใด ไม่ เป็นประโยค
1) รักพี่เสียดายน้อง 2) รักดีหามจั่ว
รักชั่วหามเสา
3) ยุให้รำตำให้รั่ว 4) ยาหม้อใหญ่
8. “วงเล็บ” ใช้ลักษณนามว่าอะไร
1) ตัว 2) อัน
3)
คู่ 4) วงเล็บ
9. ข้อใดใช้สำนวน ไม่ถูกต้อง
1)
เขาทำงานแบบขอไปทีผลงานจะดีได้อย่างไร
2)
ทำอะไรก็ต้องอับอายขายหน้าวันละห้าเบี้ยไปทุกวัน
3)
คนเราต้องรู้จักประมาณตัว ทำอะไรตามฐานะของตัว นกน้อยทำรังแต่พอตัวนั่นแหละดี
4)
ทำตัวว่ามีรสนิยมสูง เป็นหัวเรือใหญ่ ชอบแต่ของดีมีราคา
10. “คนที่เคยเป็นใหญ่เป็นโต
เมื่อตกต่ำก็วางตัวอย่างคนทั่วไปไม่ได้” ตรงกับสำนวนไทยว่าอย่างไร
1) เรือใหญ่คับคลอง 2) จระเข้ขวางคลอง
3) อึ่งอ่างในรอยตีนโค 4) กบในกะลา
11. ข้อใดเป็นประโยชน์ที่สำคัญที่สุดของภาษามาตรฐาน
1)
เป็นเอกลักษณ์ของชาติไทย
2) เป็นการรักษาวัฒนธรรมไทย
3) แสดงถึงความเป็นเอกราชของชาติไทย
4) ทำให้คนไทยสามารถสื่อสารโดยเข้าใจตรงกัน
12. การสร้างคำในข้อใด ต่าง จากพวก
1) ครุศาสตร์ พนาวัน
อุทกภัย
2) นิราศ ลินลาศ
มาตุเรศ
3) ชาติภูมิ วิทยาการ สันติภาพ
4) พาหิรภัย ขีปนาวุธ
ยุทธศาสตร์
13. คำซ้อนในข้อใดเมื่อสลับตำแหน่งของคำแล้วยังมีความหมายคงเดิม
1) อบอุ่น ชมเชย
กีดกัน 2) เรียกร้อง คัดเลือก
ลบหลู่
3) เยาะเย้ย หลอกหลอน หลบหลีก
4) ดอกดวง ดูแล
เลือกเฟ้น
14. ข้อใดใช้ภาษา ไม่ถูกต้อง ตรงตามความหมาย
1)
หมากทลายนี้มีผลมากกว่าที่คาดไว้
2)
ตลิ่งพังทลายพาเอาบ้านจมหายไปในคลอง
3)
ถ้าประเทศใดมีแต่คนเห็นแก่ตัวชาตินั้นก็จะทลายไปในที่สุด
4) พวกเราช่วยกันทลายกำแพงแห่งความไม่เข้าใจให้หมดสิ้นไปโดยเร็ว
15. คำในข้อใดเป็นคำยืมภาษาสันสกฤต
1) สบาย 2) สิริ
3) สุข 4) สนาน
16. “คิด” ในข้อใดมีความหมายว่า “อย่างรอบคอบ”
1) คิดการใหญ่ 2) คิดมาก
3) คิดอ่าน 4) คิดหน้าคิดหลัง
17. การเขียนในข้อใดควรใช้ภาษาระดับกึ่งทางการ
1)
การเขียนจดหมายสมัครงาน
2) การเขียนบันทึกการประชุม
3) การเขียนประกาศของทางราชการ
4) การเขียนจดหมายส่วนตัว
18. ประโยคใดใช้สำนวนภาษาต่างประเทศ
1)
คิดให้รอบคอบอย่าสุ่มสี่สุ่มห้าเดาไป
2)
เขาได้รับเชิญไปเป็นกรรมการตัดสินโต้วาที
3)
ในความเห็นของผมไม่มีใครถูก ไม่มีใครผิด
4)
การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมเป็นหน้าที่ของคนไทยทุกคน
19. “เพราะ” ในข้อใดทำหน้าที่เป็นคำวิเศษณ์ขยายคำอื่น
1)
พดด้วงร้องเพลงเพราะ
2) เขาไปเพราะฉันขอร้อง
3) ต้นไม้ตายเพราะลูก
4) เพราะไม่อ่านหนังสือก็เลยทำคะแนนได้น้อย
20. “ฉันอยากดื่มน้ำจัง” คำว่า “น้ำ” ในข้อใดออกเสียงเหมือนตัวอย่าง
1) น้ำดื่มน้ำใช้ต้องการน้ำจืด 2) ฉันไม่เชื่อน้ำคำเธอหรอก
3) เขาเป็นคนดีมีน้ำใจกับทุกคน 4) เขาเดินทางไปทางน้ำสะดวกกว่า
1. เฉลย 2 สะเงาะสะแงะ =
เปะปะ
1. กะโผลกกะเผลก = อาการเดินไม่ปรกติ , โขยกเขยก
3. กะป้ำกะเป๋อ = เลอะ ๆ เทอะ ๆ หลง ๆ ลืม ๆ
4. สะวี้ดสะว้าด = รวดเร็ว ฉวัดเฉวียน
ฉูดฉาด
2. เฉลย 1 บุคลากร กิจจะลักษณะ
กาลเทศะ
2. ชะตาราศี เส้นทแยงมุม
3. ลมหวน
4. ผูกพัน
3. เฉลย 4 กงเกวียนกำเกวียน =
เวรสนองเวร , กรรมสนองกรรม ตามหลักพระพุทธศาสนา
1. เก็บดอกไม้ร่วมต้น = เคยทำบุญมาด้วยกันแต่ชาติปางก่อน
2. ตื่นแต่ดึกสึกแต่หนุ่ม = เร่งรัดทำการงานให้เหมาะสมแก่วัยและเวลา
3. ปิดทองหลังพระ = ความดีแต่ไม่ได้รับการยกย่องเพราะไม่มีใครเห็นคุณค่า
4. เฉลย 3 ปรารถนา พราหมณ์ มีรูปพยัญชนะที่ไม่ออกเสียง
1. หมายปอง (ม)
2. หรูหรา (ร)
5. เฉลย 1 น่าเล่นน้ำ (โท – โท – ตรี )
2. ข้าวขึ้นหม้อ (โท – โท – โท )
3. ปี๊บใส่ถ่าน (ตรี – เอก – เอก )
4. ก้าวช้า ๆ (โท – โท – โท )
6. เฉลย 2 ดารา – ดวง ดาวตก – ดวง โลก – ดวง
1. พรุ – แห่ง , พรุ
3. ไปรษณียบัตร – แผ่น พะอง – อัน
4. ตราตั้ง – ฉบับ
7. เฉลย 4 ยาหม้อใหญ่ เป็นคำประสม
หรือ กลุ่มคำ ไม่เป็นประโยคเพราะไม่มีคำกริยา
1. รักพี่เสียดายน้อง เป็นประโยคความรวม
2. รักดีหามจั่วรักชั่วหามเสา เป็นประโยคความรวม
3. ยุให้รำตำให้รั่ว เป็นประโยคความรวม
8. เฉลย 3 คู่
9. เฉลย 4 ทำตัวว่ามีรสนิยมสูง เป็นหัวเรือใหญ่ (หัวสูง) ชอบแต่ของดีมีราคา
10. เฉลย 1 เรือใหญ่คับคลอง
2. จระเข้ขวางคลอง - ผู้ที่ชอบกันท่าไม่ให้ผู้อื่นทำงานได้สะดวก
3. อึ่งอ่างในรอยตีนโค - ไม่ประมาณตนจนเกิดอันตราย
4. กบในกะลา -
ผู้มีความรู้และประสบการณ์น้อย
11. เฉลย 4 ทำให้คนไทยสามารถสื่อสารโดยเข้าใจตรงกัน
12. เฉลย 2 นิราศ ลินลาศ
มาตุเรศ ใช้ “ศ” เข้าลิลิต
13. เฉลย 3 เยาะเย้ย – เย้ยเยาะ หลอนหลอก – หลอกหลอน หลบหลีก – หลีกหลบ
14. เฉลย 1
หมากทะลายนี้ มีผลมากกว่าที่คิดไว้ (ทะลาย – พังทลาย )
15. เฉลย 4
สนาน เป็นคำยืมภาษาสันสกฤต
1. สบาย - บาลี
2. สิริ - บาลี
3. สุข - บาลี
16. เฉลย 4 คิดหน้าคิดหลัง
17. เฉลย 4 การเขียนจดหมายส่วนตัว
18. เฉลย 3 ในความเห็นของผมไม่มีใครถูกไม่มีใครผิด (ผมเห็นว่า)
19. เฉลย 1 พดด้วงร้องเพลงเพราะ (คำวิเศษณ์)
2. เขาไปเพราะฉันขอร้อง (สันธาน)
3. ต้นไม้ตายเพราะลูก (บุพบท)
4. เพราะไม่อ่านหนังสือก็เลยทำคะแนนได้น้อย (สันธาน)
20. เฉลย 4 เขาเดินทางไปทางน้ำสะดวกกว่า (น้าม)
1. น้ำดื่ม (นั้ม)
2. น้ำคำ (นั้ม)
3. น้ำใจ (นั้ม)
|
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น